Een dwangburcht in de stad
Er is nu nog weinig van te zien, maar in de zestiende eeuw waakte vanaf het Vredenburg een kasteel over Utrecht. In het kasteel waren Spaanse soldaten gestationeerd, en die zaten daar niet alleen om de stad te verdedigen…
Als Karel V in 1528 aan de macht komt in Utrecht, geeft hij meteen opdracht om een kasteel te bouwen. Karel heeft namelijk nog veel tegenstanders in de stad en die wil hij onder de duim houden. Het kasteel wordt daarom zó gebouwd, dat deze de stad niet alleen kan verdedigen, maar ook kan aanvallen; het wordt een zogenaamde “dwangburcht”. 🏰 De burcht staat binnen de stadsmuren, maar is aan alle kanten omgeven door water. Er loopt een brug naar de stad en een tweede brug leidt over de singel naar buiten. Zo kunnen de Spaanse soldaten Utrecht in en uit, zonder gebruik te hoeven maken van de stadspoorten. Als de strijd aangegaan wordt, kan het kasteel zich dus volledig van de stad afsluiten.
Als Karels zoon Filips II koning wordt, lopen de spanningen nog hoger op. De Nederlandse provincies verzetten zich steeds feller tegen de Spaanse heerschappij. In december 1576 bereikt Utrecht het kookpunt. De stad keert zich tegen het Vredenburg. Op hoge gebouwen worden kanonnen geplaatst en naar het kasteel gericht. Vanuit het Vredenburg wordt ook op de stad geschoten. Tijdens de strijd komen delen van het tegenwoordige wijk C in vuur en vlam te staan. 🔥
Uiteindelijk blijkt de brug over de Singel de achilleshiel van het Vredenburg te zijn: de Utrechters weten hem kapot te schieten, waardoor de Spaanse soldaten hun enige uitweg verliezen. Op 11 februari 1577 geven ze zich over. De Spanjaarden verlaten Utrecht.
Nog datzelfde jaar beginnen Utrechtse burgers aan de sloop van het kasteel, zodat het nooit meer gebruikt kan worden om de stad te onderdrukken.
Bron: Vereniging Oud-Utrecht
